Najpiękniejsza dziewczynka we wszechświecie (Oh Jeonghui, "Ptak")

Najpiękniejsza dziewczynka we wszechświecie 

Nazwisko autorki „Ptaka”, Oh, przypomina westchnienie. Było nad czym wzdychać, czytając tę powieść. Bardzo przejęłam się losami bohaterów i  czułam podziw dla talentu koreańskiej pisarki.

„Ptak” pozwala nam spojrzeć na świat oczami dwunastoletniej dziewczynki, która powoli przestaje być dzieckiem. Dorosłość wymusza na niej nie tylko biologia, ale również dramatyczna sytuacja rodzinna. Po odejściu matki U-mi oraz jej młodszy brat U-il trafiają do babci, a po jej śmierci wychowaniem rodzeństwa zajmuje się niezrównoważona psychicznie ciotka, dla której opieka nad dziećmi jest ponurym obowiązkiem. Pewnego dnia pojawia się ojciec, który zabiera córkę i syna do Seulu. Zamieszkują wraz z nim i jego nową partnerką w pokoju bez wygód. Książka opowiada o ich siermiężnej egzystencji, która staje się jeszcze trudniejsza, gdy sfrustrowana macocha ucieka, a ojciec wyrusza na jej poszukiwanie. Dzieci zostają same. Wprawdzie nawiązuje z nimi kontakt opiekunka społeczna, ale jej pomoc polega na tym, że regularnie spotyka się z dziewczynką i czyta jej dziennik. Kiedy U-mi niczym Genowefa alias Aurelia w „Opium w rosole” Małgorzaty Musierowicz pojawia się na progu mieszkania opiekunki, zostaje przyjęta chłodno. 

Czytając „Ptaka” często myślałam o „Zabić drozda” Harper Lee. Nie tylko ze względu na motywy ornitologiczne w tytule. Podobnie jak Scout, narratorka powieści Oh wychowuje się bez matki. Ona też jest uważną obserwatorką świata dorosłych. Niestety, jej ojciec w niczym nie przypomina Atticusa. Jest agresywny i nie radzi sobie z emocjami, a szczególnie z zazdrością.

W „Ptaku” baśniowość splata się z realizmem, jawa ze snem. Chciałoby się dodać „marzenia z rzeczywistością”, ale U-mi nie marzy, ona tylko walczy o przetrwanie. Ma ciało dwunastolatki, a twarz starej kobiety. Nie spełniło się życzenie mamy, która nadała córce i synkowi takie piękne imiona:

Mam na imię U-mi. „U” oznacza wszechświat, a „mi” - piękna - jak się urodziłam, byłam najpiękniejszą dziewczynką we wszechświecie. Mój brat ma na imię U-il - „U” tak samo oznacza wszechświat, a „il” jeden. Nasza mama tak go nazwała, ponieważ miał stać się jedynym najprzystojniejszym chłopcem na ziemi. [1]

Z książki wyłania się smutny obraz Korei Południowej. To kraj, w którym osoby słabe i biedne skazane są na samotność. Mimo technicznych nowinek silna jest wiara w ludowe mądrości: podczas snu dusza ludzka ulatuje z ciała, wiatr można przechytrzyć jedząc kacze jaja nasączone moczem małego chłopca, a po ugryzieniu przez psa trzeba na ranie umieścić spaloną sierść, a winowajcę zjeść oraz wiele innych zaleceń i przestróg, które nadają opowieści magicznego charakteru. 

Wprawdzie akcja toczy się głównie w mieście, rytm życia bohaterów wyznacza przyroda i pory roku, podobnie jak w pięknym filmie Koreańczyka, Ki-duk Kima: 

Minęła zima, wiosna, lato i jesień. Potem przyszła kolejna zima, wiosna, lato i jesień. Śnieg, deszcz, wiatr i promienie słoneczne wymazały twarz matki z naszej pamięci. [2]

Postać U-mi pisarka kreśli z wielką empatią, ale nie czułostkowo. Jednocześnie słowami chłodnymi jak skalpel przedstawia wpływ, jaki ma skażona agresją rodzina na psychikę i życie dzieci, które w niej dorastają. Mimo trudnych tematów w książce jest też wiele fragmentów urzekających pełnym prostoty liryzmem:

Ciocia Yun-sook opowiedziała mi o rzeczach, które zawsze trwają. Światło gwiazd musi przebyć bardzo długą drogę zanim dotrze na Ziemię, ale i tak można odczytać z nich wiele sekretów z przeszłości. Jej ślady odradzają się w teraźniejszości i przyszłości, w osobie, która na nas będzie czekać pewnego dnia. Skały, które zostały wypłukane i stały się miękkie, ubiegłoroczne liście, mały robak, który pełza po trawie, zostawiając wilgotne ślady, kwitnące drzewa - wszystko jest miłością. Tęsknota za nią pcha nas do życia. Mówi się, że wiatr dotyka serca drzew w taki sam sposób, jak piosenka dotyka serc ludzi. Rosa nocna zamienia się w mgłę o wschodzie słońca, a potem w chmury. [3]

Czy naprawdę powieść delikatna i poetycka może być jednocześnie do bólu przejmująca? Odpowiedzi na to pytanie udzieli Wam „Ptak” Oh Jeonghui.

Recenzując „Zaproszenie na kimchi” Leny Świadek nie szczędziłam zgryźliwych uwag wydawnictwu Kwiaty Orientu. Choć kupowałam „Ptaka” z niepokojem, tym razem powstrzymam się od sarkazmu, bo wizualna strona książki bardzo mi odpowiada, a zwłaszcza subtelna okładka. Zdziwił mnie natomiast brak nazwiska tłumaczki na stronie tytułowej.

________
[1] Oh Jeonghui, Ptak, tłum. Marzena Stefańska, Kwiaty Orientu, 2010, s. 118.
[2] Tamże, s. 9.
[3] Tamże, s. 63

Moja ocena: 4+

Oh Jeonghui

[Źródło zdjęcia]