Wakacje z ciabcią (Marcin Szczygielski, "Czarownica piętro niżej")

Wakacje z ciabcią

Nic na to nie poradzę – od niepamiętnych czasów mam sentyment do baśniowych wiedźm. Owszem, cieszyłam się, kiedy Jaś i Małgosia bezpiecznie wrócili do domu, ale jednocześnie było mi dziwnie żal Baby Jagi. A „Malutka czarownica” Otfrieda Preusslera to jedno z czytelniczych objawień mojego dzieciństwa. Do źródeł niepokojącej fascynacji nigdy nie udało mi się dotrzeć. Może najwyższa pora, żeby zapoznać się z tym poradnikiem?

Nietrudno zgadnąć, że już tytuł książki Marcina Szczygielskiego, „Czarownica piętro niżej”, natychmiast wywołał falę miłych skojarzeń. Jestem wdzięczna Zacofanemu w lekturze, bo to dzięki niemu zainteresowałam się tym autorem i jego powieściami dla dzieci. Zaskoczyło mnie to, że na okładce w krótkiej nocie biograficznej pisarza zupełnie pominięto jego książki dla dorosłych czytelników. Może uznano je za wysoce szkodliwe dla pacholąt?

„Czarownicę piętro niżej” przeczytałam z dziką przyjemnością. Szczygielski oszczędnymi środkami potrafił stworzyć atmosferę napięcia i tajemnicy, która udziela się również dorosłemu czytelnikowi. W każdym razie ja z zapałem pochłaniałam kolejne strony. Podobały mi się zabawne dialogi i nieprzewidywalna wyobraźnia autora.

Ucieszyła mnie też bezpardonowa wojna wypowiedziana bezmyślnemu przesiadywaniu przed telewizorem, która przewija się wielokrotnie w formie mniej lub bardziej wyraźnych aluzji. Jest również sarkastyczna parodia telenoweli i programu porannego. Rzeczona „kampania” adresowana jest nie tylko do dzieci. Telewizor w domu Mai włączony jest nieustannie, a wspólne wielogodzinne oglądanie seriali z mamą to rodzinna tradycja. 

Bardzo odpowiada mi poczucie humoru Szczygielskiego, choć kilka razy odniosłam wrażenie, że leciutko przedobrzył: na przykład rozmowy kota i wiewiórki chwilami przypominają kabaretowe skecze. Natomiast moje serce podbiła główna bohaterka. Bez dwóch zdań. Oto Maja:

Wrażliwa, często osowiała, trochę zagubiona. Choć nigdy o tym nie mówi wprost, nie wszystko w jej pozornie poukładanym życiu jest w porządku. Mama i tato są ciągle zapracowani, a w dodatku rodzina właśnie się powiększyła. Bystrej dziewięciolatce daleko do ideału. Zdarzają jej się chwile słabości, które wywołują kaskadę nieprzewidzianych zdarzeń.

Ostatnio w literaturze dla dzieci nastała moda na energiczne, pewne siebie dziewczynki. Sprytem i bystrością przerastają chłopców - na ich oczach mali mężczyźni ponoszą sromotne klęski w różnych dziedzinach. Taka właśnie jest Maja. Wredny Mareczek po prostu nie miał z nią żadnych szans.

Doskonale udała się Szczygielskiemu również ciabcia, czyli cioteczna prababka dziewczynki. Pozornie zwyczajna staruszka ma sekrety, o jakich Wam się nawet nie śniło! W erze tak zwanego kultu młodości rzadko pojawiają się przekonywające, nieprzerysowane portrety literackie starszych pań. Ciabcia jest zupełnie inna. W oczach Mai dyskwalifikuje ją to, że woli książki niż techniczne nowinki. Jednak zdegustowaną prawnuczkę czekają niespodzianki. Kot ciabci stwierdza, że „nie zawsze należy wierzyć w to, co się widzi”[1] i dalibóg ma rację!

Najpierw Maja jest załamana perspektywą wyjazdu na wakacje do mieszkającej na peryferiach Szczecina ciabci. Bez internetu?! Bez kolorowego telewizora?! Bez ulubionych seriali?! Jednak wkrótce dziewczynka przekonuje się o tym, że takie życie jest nie tylko możliwe, ale okazuje się prostsze, ciekawsze i szczęśliwsze. A przede wszystkim pozwala samodzielnie patrzeć, słuchać i czuć. Kolejne odkrycie: kosztowne wojaże i luksusowe ośrodki wypoczynkowe to wcale nie są warunki konieczne, by wspaniale spędzić lato. Skromne mieszkanko ciabci, sąsiedzi i okolice mają do zaoferowania prawdziwe cuda.

Choć przygody Majki sprawiły mi dużo radości, miałam wrażenie, że końcówka książki została napisana w pośpiechu. Albo może rozmach powieści zaskoczył samego autora i trzeba się było streszczać? Na szczęście świetna ostatnia scena wynagrodziła mi zniecierpliwienie. Wyraźnie sugeruje, że opowieść będzie kontynuowana i to jest wspaniała wiadomość!

Podobnie jak w przypadku „Uroczyska” Meloya zastanawiam się, czy pokaźna objętość powieści (306 stron) nie zdeprymuje dzieci ośmio-dziesięcioletnich, a to chyba idealni czytelnicy tej książki. Decyzji rodziców pozostawiam, czy to jest dobry wiek na zgłębianie teorii ciał astralnych i seansów spirytystycznych. Seansom wróżę największe powodzenie. Podejrzewam, że gdybym przeczytała „Czarownicę piętro niżej” będąc w wieku Mai, doszłoby do uporczywych eksperymentów w tej dziedzinie z udziałem podwórkowej bandy, której - nie chwaląc się - byłam hersztem.

Na koniec rzęsiste brawa dla ilustratorki. Wydaje mi się, że niełatwo jest połączyć sensację i tajemniczość z komizmem, a to Magdzie Wosik udało się bezbłędnie. Oszczędne, lekko depresyjne, intrygujące rysunki na długo zapadają w pamięć. I jeszcze doskonały pomysł z komiksowymi streszczeniami. Przed początkiem każdego rozdziału jest obrazkowe podsumowanie poprzedniego. Można sobie  przypomnieć to, co już było, natomiast dla czytelniczych niejadków to przekonywająca zachęta do lektury. A wygląda to tak:

____

[1] Marcin Szczygielski, Czarownica piętro niżej, Wydawnictwo Bajka, 2013, s. 236.

Moja ocena: 5-

Marcin Szczygielski

[Źródło]